Sự trỗi dậy của tiền điện tử mà các ngân hàng trung ương không thể che giấu

Tên của nhà tài trợ chính phủ sẽ không được tiết lộ cho đến tháng 10, và Bloomberg News không có cách nào để xác minh tuyên bố về sự ủng hộ này. Tuy nhiên, theo đồng sáng lập Sunny Johnson, nhà tài trợ là một trong những “quốc gia giàu có nhất thế giới” tính theo thu nhập bình quân đầu người.

Yêu cầu về sự chấp thuận chính thức cho thấy sự bùng nổ của tiền điện tử và công nghệ nền tảng của chúng đã trở nên quá lớn để các ngân hàng trung ương, vốn là người bảo vệ chính thức của tiền tệ, có thể phớt lờ. Từ cá cược đầu cơ đến giao dịch năng lượng mặt trời, tiền kỹ thuật số đang lan rộng.

Cho đến gần đây, các quan chức tại các ngân hàng trung ương lớn vẫn thoải mái theo dõi sự phát triển của những người tiên phong trong lĩnh vực này thông qua thử nghiệm và sai lầm, với sự an tâm rằng quy mô của nó vẫn còn nhỏ bé so với khoảng $5 nghìn tỷ đô la lưu thông hàng ngày trên thị trường tiền tệ truyền thống. Tuy nhiên, khi các quan chức bắt đầu chú ý đến công nghệ ngày càng phổ biến này, rủi ro là họ đang phản ứng quá muộn trước cả những thách thức lẫn cơ hội mà tiền điện tử mang lại.

“Các ngân hàng trung ương không thể coi tiền điện tử như những món đồ chơi để thử nghiệm trong một môi trường kiểm soát,” ông Andrew Sheng, Cố vấn trưởng của Ủy ban Giám sát Ngân hàng Trung Quốc và Chuyên gia cao cấp của Viện Toàn cầu Châu Á, Đại học Hồng Kông, cho biết. “Đã đến lúc nhận ra rằng chúng chính là những kẻ thù thực sự đang đe dọa.”

Bitcoin — đồng tiền kỹ thuật số lớn nhất và nổi tiếng nhất — cùng các đồng tiền kỹ thuật số khác đang đe dọa hệ thống tiền tệ truyền thống bằng cách vượt qua nó một cách hiệu quả. Tiền tệ mà chúng ta biết đến hiện nay phụ thuộc vào uy tín của nhà nước, với các ngân hàng trung ương thường quản lý giá trị và/hoặc lượng tiền tệ. Các đồng tiền kỹ thuật số bỏ qua tất cả những điều đó và thay vào đó dựa vào công nghệ được cho là không thể bị hack để đảm bảo giá trị.

Vị trí dẫn đầu của Trung Quốc

Nếu các ngân hàng trung ương không thể kiểm soát được bitcoin và các loại tiền điện tử tương tự, và ngày càng nhiều người sử dụng chúng, họ có thể chứng kiến sự suy giảm quyền kiểm soát của mình đối với nguồn cung tiền tệ. Giải pháp có thể nằm trong câu ngạn ngữ cũ: "Nếu bạn không thể đánh bại họ, hãy gia nhập họ.".

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã tiến hành các thử nghiệm ban đầu với đồng tiền kỹ thuật số thử nghiệm của mình, đưa nước này tiến gần hơn đến việc trở thành ngân hàng trung ương lớn đầu tiên phát hành tiền kỹ thuật số. Ngân hàng Nhật Bản và Ngân hàng Trung ương Châu Âu đã khởi động một dự án nghiên cứu chung nhằm nghiên cứu khả năng sử dụng công nghệ sổ cái phân tán — công nghệ nền tảng của tiền kỹ thuật số — cho hạ tầng thị trường.

Ngân hàng Trung ương Hà Lan đã tạo ra một loại tiền điện tử riêng — chỉ dành cho lưu thông nội bộ — để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của nó. Và Ben Bernanke, cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, người từng cho rằng tiền điện tử có “tiềm năng lâu dài”, sẽ là diễn giả chính tại một hội nghị về blockchain và ngân hàng vào tháng 10 do Ripple — startup đứng sau loại tiền điện tử lớn thứ tư — tổ chức.

Nga cũng đã thể hiện sự quan tâm đến Ethereum, đồng tiền kỹ thuật số lớn thứ hai, với Ngân hàng Trung ương triển khai một chương trình thí điểm blockchain.

Tại Hoa Kỳ, cả các ngân hàng và cơ quan quản lý đều đang nghiên cứu công nghệ sổ cái phân tán. Các quan chức Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã có một số bài phát biểu chính thức về chủ đề này trong 12 tháng qua, nhưng đã bày tỏ sự nghi ngờ về chính các loại tiền kỹ thuật số.

Vấn đề chính sách

Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell cho biết vào tháng 3 rằng có những “vấn đề chính sách quan trọng” liên quan đến tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) cần được nghiên cứu thêm, bao gồm nguy cơ bị tấn công mạng, vấn đề bảo mật và chống làm giả. Ông cũng cảnh báo rằng tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương có thể cản trở các sáng kiến cải tiến hệ thống thanh toán hiện tại.

Cùng lúc đó, các nhà hoạch định chính sách tiền tệ rõ ràng đang lo ngại về những rủi ro do các loại tiền tệ thay thế gây ra — bao gồm sự bất ổn tài chính và gian lận. Một ví dụ: Sàn giao dịch Mt. Gox có trụ sở tại Tokyo đã sụp đổ một cách ngoạn mục vào năm 2014 sau khi tiết lộ rằng họ đã mất hàng trăm triệu đô la Mỹ giá trị bitcoin.

Tuy nhiên, dù đã có những điều chỉnh lý thuyết, các cơ quan quản lý tiền tệ chính thức chủ yếu vẫn đứng ngoài cuộc khi tiền điện tử bùng nổ. Sự bùng nổ của các đợt chào bán tiền điện tử ban đầu (ICO) là minh chứng cho điều này. Các nhà đầu tư đã đổ hàng trăm triệu đô la vào thị trường tiền điện tử chỉ trong năm nay.

Giá trị bằng đô la của 20 loại tiền điện tử lớn nhất hiện nay vào khoảng 1.415 tỷ USD, theo dữ liệu từ Coinmarketcap.com. Bitcoin đã tăng hơn 380% trong năm nay và đạt mức kỷ lục — nhưng nó cũng dễ bị biến động mạnh, như sự sụt giảm 50% vào cuối năm 2013.

“Ở cấp độ toàn cầu, việc cần thiết phải có sự rõ ràng về quy định là cấp bách do sự phát triển của thị trường,” Daniel Heller, Chuyên gia khách mời tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson và từng là Trưởng bộ phận Ổn định Tài chính của Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ, cho biết.

Lợi ích cá nhân

Thay vì cố gắng điều chỉnh thị trường tiền ảo, các ngân hàng trung ương chủ yếu cảnh báo về các rủi ro và cố gắng tận dụng công nghệ sổ cái phân tán (distributed-ledger technology) cho mục đích của mình, như nâng cấp hệ thống thanh toán.

Carl-Ludwig Thiele, thành viên Hội đồng Quản trị Ngân hàng Trung ương Đức (Bundesbank), đã mô tả bitcoin là một “hiện tượng ngách” nhưng blockchain lại thú vị hơn nhiều, nếu có thể được điều chỉnh để sử dụng trong hệ thống ngân hàng trung ương. Vào tháng 7, Ewald Nowotny, thành viên Hội đồng Quản trị Ngân hàng Trung ương Áo, cho biết ông mở cửa với công nghệ mới nhưng không tin rằng điều đó sẽ dẫn đến một loại tiền tệ mới, và rằng giao dịch bitcoin thực chất là “cờ bạc”.”

Cũng có thể cần xem xét khía cạnh chính sách tiền tệ. Thành viên Hội đồng Quản trị Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) Jan Smets cho biết vào tháng 12 rằng tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương có thể mang lại cho các nhà hoạch định chính sách nhiều linh hoạt hơn khi lãi suất ở mức âm. Các nhà hoạch định chính sách lâu nay lo ngại rằng nếu họ cắt giảm lãi suất quá thấp, người dân sẽ đơn giản là tích trữ tiền mặt. Lãi suất tiền gửi của ECB hiện tại là -0,4%.

Các ngân hàng trung ương khác nhận thấy tiềm năng của công nghệ sổ cái phân tán, nhưng lo ngại về những lạm dụng mà tiền ảo có thể gây ra ngoài hệ thống chính thức — như rửa tiền và buôn bán hàng hóa bất hợp pháp. Chưa kể đến rủi ro mà tiền ảo có thể gây ra cho phần còn lại của hệ thống tài chính nếu bong bóng tiền ảo vỡ.

‘Lời hứa vĩ đại’

Thống đốc Ngân hàng Anh Mark Carney — người đã từng cho rằng công nghệ blockchain có “tiềm năng lớn” — cũng đã cảnh báo các cơ quan quản lý trong năm nay rằng họ cần theo dõi sát sao các phát triển trong lĩnh vực công nghệ tài chính nếu muốn tránh một cuộc khủng hoảng tương tự như năm 2008.

Trong khi vụ bê bối Mt. Gox đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến bitcoin tại Nhật Bản, hiện nay nó đã có nhiều người ủng hộ tại nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Quốc hội Nhật Bản đã thông qua một luật vào tháng 4 năm nay, công nhận bitcoin là một phương thức thanh toán hợp pháp. Các ngân hàng lớn nhất của Nhật Bản đã đầu tư vào các sàn giao dịch bitcoin, và các cổ phiếu có vốn hóa nhỏ liên quan đến tiền điện tử hoặc công nghệ nền tảng của nó đã tăng mạnh trong năm nay khi nó bắt đầu được một số nhà bán lẻ ủng hộ.

Với Cơ quan Dịch vụ Tài chính của quốc gia chịu trách nhiệm về việc quản lý bitcoin, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) vẫn tập trung vào việc nghiên cứu công nghệ sổ cái phân tán của nó.

Chưa sẵn sàng

“Các ngân hàng trung ương hiện chưa sẵn sàng để quản lý tiền điện tử,” ông Xiao Geng, giáo sư tài chính và chính sách công tại Đại học Hồng Kông, cho biết. “Nhưng họ sẽ phải làm điều đó trong tương lai vì tiền điện tử không được quản lý dễ dẫn đến tội phạm và các hoạt động đầu cơ kiểu Ponzi.”

Đúng vậy, sức hấp dẫn của tiền ảo đối với nhiều người vẫn chủ yếu là để đầu cơ, chứ không phải để các hộ gia đình hay doanh nghiệp mua bán hàng hóa.

“Đây là một trào lưu sẽ sớm lắng xuống và chỉ được sử dụng bởi ít hơn 1% người tiêu dùng, đồng thời được chấp nhận bởi thậm chí ít hơn các nhà bán lẻ,” Sumit Agarwal, giảng viên Đại học Georgetown và từng là kinh tế gia tài chính cao cấp tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang Chicago, cho biết. “Ngay cả khi chúng ta có thể làm cho tiền kỹ thuật số an toàn, nó vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản.”

Các nhà sáng lập của Exio Coin cho rằng họ đã phát triển một phương pháp tiếp cận trung dung với các nguyên tắc quản trị sẽ định hình xu hướng cho ngành công nghiệp blockchain. Mặc dù việc áp dụng một số quy định là không thể tránh khỏi, nhưng tiền điện tử được thiết kế để trở thành một hình thức tiền tệ toàn cầu và không chịu sự chi phối của các quy định và luật lệ của một khu vực pháp lý cụ thể, ông Johnson cho biết.

Dù có nhiều lo ngại về tiền điện tử, việc có một cơ quan bảo trợ độc lập (thay vì một tổ chức phát hành) có thể là một cách thực tiễn để cung cấp các lợi ích của tiền kỹ thuật số mà không gây ra quá nhiều lo lắng.

“Với việc không có ngân hàng trung ương nào kiểm soát, Exio Coin sẽ duy trì các đặc điểm phi tập trung của mình,” Johnson cho biết. “Nhà bảo trợ chủ quyền chia sẻ tầm nhìn của chúng tôi về tương lai.”

theo Bloomberg